Kurs 5 – Różnicowanie przyczyn dolegliwości bólowych z
uwzględnieniem przyczyn spoza układu ruchu
Liczba uczestników :10 /min./ – 20 /max./
osób Liczba godzin dydaktycznych /45 min/ 40 godzin – piątek, sobota i niedziela
koszt kursu: 1000.00 złotych / od osoby/
Kurs przeznaczony jest dla:
- Fizjoterapeutów posiadających prawo wykonywania zawodu
Specjalistów fizjoterapii
Studentów kierunku fizjoterapia /3,4,5 rok/.
Ramowy program kursu
- diagnostyką, a skriningiem;
- zasady zbierania wywiadu ogólnego, także w kierunku innych chorób spoza układu ruchu;
- przyczyny bólu i dysfunkcje układu ruchu;
- różnicowanie przyczyn dolegliwości bólowych z uwzględnieniem przyczyn spoza układu ruchu;
- rodzaje bólu i wzorce bólów trzewnych, możliwe źródła bólu, różnicowanie go oraz mechanizmy rzutowania;
- ból i dysfunkcje nerwowo-mięśniowe i mięśniowo-szkieletowe o podłożu układowym.
Cel kursu:
- Zrozumienie różnicy pomiędzy diagnostyką a skriningiem
- Zaznajomienie z objawami chorób spoza narządu ruchu
- Umiejętność zadawania pytań klinicznych – Format PICO .
- Zapoznanie z niezbędnymi badaniami laboratoryjnymi na potrzeby fizjoterapii
- Przyswojenie wiedzy dotyczącej testów diagnostycznych oraz badań
obrazowych w dysfunkcjach odcinka szyjnego, piersiowego, lędźwiowego
kręgosłupa oraz kończyny górnej i kończyny dolnej
Umiejętności praktyczne uczestnika kursu:
- analizy klinicznej, analizy różnicowej, przeprowadzenia testów diagnostycznych, analizy
badań obrazowych w dysfunkcjach odcinka szyjnego kręgosłupa w aspekcie postawienia
diagnozy funkcjonalnej i przygotowania programu usprawniania; - analizy klinicznej, analizy różnicowej, przeprowadzenia testów diagnostycznych, analizy
badań obrazowych w dysfunkcjach odcinka piersiowego kręgosłupa w aspekcie
postawienia diagnozy funkcjonalnej i przygotowania programu usprawniania; - analizy klinicznej, analizy różnicowej, przeprowadzenia testów diagnostycznych, analizy
badań obrazowych w dysfunkcjach odcinka lędźwiowego kręgosłupa w aspekcie
postawienia diagnozy funkcjonalnej i przygotowania programu usprawniania; - analizy klinicznej, analizy różnicowej, przeprowadzenia testów diagnostycznych, analizy
badań obrazowych w dysfunkcjach kończyny górnej w aspekcie postawienia diagnozy
funkcjonalnej i przygotowania programu usprawniania; - analizy klinicznej, analizy różnicowej, przeprowadzenia testów diagnostycznych, analizy
badań obrazowych w dysfunkcjach kończyny dolnej w aspekcie postawienia diagnozy
funkcjonalnej i przygotowania programu usprawniania;
Uczestnik kursu otrzymuje:
- Zaświadczenie o odbytym kursie.
- Możliwość indywidualnych konsultacji podczas zajęć,
- Organizator zapewnia, nieodpłatnie, kawę, herbatę i wodę oraz ciastka podczas przerw
kawowych. - Uczestnicy kursu mogą skorzystać z bazy noclegowej Centrum Szkoleniowego Profesora
Zbigniewa Śliwińskiego w Garbiczu 17 gm. Torzym nad jeziorem Garbicz.
Opis kursu
Diagnostyka pacjenta jest częścią medycyny zajmującej się rozpoznaniem chorób na
podstawie objawów, z którymi zgłasza się pacjent.
Wyróżnia się:
- subiektywne badanie podmiotowe (wywiad),
- obiektywne badanie przedmiotowe (oglądanie, palpacja, testy diagnostyczne)
- badania dodatkowe (badania obrazowe, laboratoryjne).
Umiejętność prawidłowej diagnostyki jest kluczowym elementem skutecznego
leczenia. Diagnostyka zaczyna się już na samym początku. Fizjoterapeuta obserwuje
pacjenta w momencie pierwszego kontaktu w poczekalni, a wejście do gabinetu
fizjoterapeuty jest często ważnym elementem diagnostyki. Jeszcze przed
przeprowadzeniem wywiadu fizjoterapeuta wyciąga wiele wniosków, zwracając
uwagę m.in. poruszanie się pacjenta czy sposób wskazania miejsca objawów. Każda
wskazówka może być istotna w dalszym postępowaniu terapeutycznym.
W procesie diagnostycznym istotne jest także m.in.; oglądanie skóry (przebarwień,
uwodnienia); napięć mięśniowych; przesuwalności tkanek; sprawdzenie zakresów
ruchu;siły mięśniowej; jakości ruchu. Następnym krokiem, po dokładnym
wywiadzie i ustaleniu przeciwwskazań, jest przeprowadzenie specjalnie
wyselekcjonowanych testów diagnostycznych, dokładna obserwacja i palpacja
kluczowych dla problemu obszarów ciała, które są niezmiernie istotnym punktem
przywracania prawidłowych stanów ruchu. Fizjoterapeuta w badaniu pacjenta
zwraca uwagę nie tylko na napięcia mięśniowe i ból w danej okolicy, bowiem ciało
jest strukturalną i funkcjonalną jednością.
Skrining – badania przesiewowe odgrywają istotną rolę w diagnostyce chorób, nie
tylko nowotworowych, i stanowią kluczowy element obniżania zgonów w
poszczególnych grupach. Choć są tak ważne, wciąż liczba pacjentów korzystających
z tego typu profilaktyki pozostaje niewystarczająca. Czym są badania przesiewowe,
kiedy się je wykonuje i do jakich osób są skierowane? Głównym celem badań
przesiewowych (określanych również jako skrining) jest wykrycie choroby na
wczesnym etapie rozwoju, często jeszcze przed pojawieniem się pierwszych
objawów. Dzięki temu możliwe jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Badania
przesiewowe dotyczą określonych grup, które z danego powodu zagrożone są
większym ryzykiem rozwoju choroby. Najczęstszym stosowanym kryterium jest wiek,
ale mogą to być także inne czynniki np. płeć.
Badania przesiewowe w onkologii. Obecnie badania przesiewowe wykorzystuje się w
onkologii do wykrywania trzech rodzajów nowotworów :
- raka piersi – wykonuje się ją za pomocą promieni rentgenowskich, co daje możliwość zauważenia zmian, zanim staną się wyczuwalne lub pojawią pierwsze objawy. Wychwycenie choroby w tak wczesnym stadium daje pacjentkom nawet 90% szans na ponad 5-letnie przeżycie od postawienia diagnozy.
- szyjki macicy – w przypadku raka szyjki macicy badaniem przesiewowym jest cytologia. Pobrany od pacjentki wymaz sprawdza się pod mikroskopem w cel wykrycia komórek nowotworowych. Darmowe badanie cytologiczne przysługuje kobietom w wieku 25-59 lat raz na 3 lata. Nie jest potrzebne skierowanie, wystarczy zgłosić się do poradni ginekologicznej, która podpisała umowę z NFZ.
- jelita grubego – bezpłatną kolonoskopię wykonuje się osobom między 55. a 64. rokiem życia, które otrzymały zaproszenie. Pacjenci z tej grupy nie muszą wykazywać objawów choroby.
Ból od zarania dziejów, nieustannie towarzyszy ludziom na całym świecie, przez
wielu ekspertów określany jest jako poważny stan zdrowotny (zarówno fizyczny jak i
psychiczny) a nawet już od lat nazywany chorobą.W 1973 r. powstało
Międzynarodowe Towarzystwo Badania Bólu (International Association for the Study
of Pain – IASP) a w 1979 r. Podkomisja ds. Taksonomii (zaproponowała definicję
bólu, zaakceptowaną przez IASP, która brzmiała – ból to „nieprzyjemne zmysłowe i
emocjonalne doświadczenie związane z rzeczywistym lub potencjalnym
uszkodzeniem tkanki lub opisane w kategoriach takiego uszkodzenia
Wywiad- Zadawanie pytań klinicznych- Format PICO,
Krytyczna ocena – Który z dowodów jest najlepszy? Randomizowane badanie
kontrolowane (RCT)
Rozwiązanie problemu odpowiedniej wydajności i sposobu wdrożenia – Ocena
wyników. – badania labolatoryjne / Badanie morfologiczne krwi obwodowej, stężenie
glukozy w surowicy (glikemia), stężenie potasu w surowicy, stężenie sodu w
surowicy, stężenie kwasu moczowego w surowicy, aktywność kinazy kreatynowej w
surowicy, stężenie białka c reaktywnego (crp) w surowicy, stężenie czynnika
reumatoidalnego (rf) w surowicy, stężenie czynnika reumatoidalnego (rf) w surowicy,
stężenie przeciwciał przeciwjądrowych (ana) w surowicy.
Ultrasonografia jest czułą i specyficzną metodą diagnostyczną w zakresie
obrazowania stawów i mięśni, która nie ustępuje w profilu diagnostycznym droższym
metodom, takim jak np. rezonans magnetyczny. W diagnostyce ultrasonograficznej
wykorzystuje się fale mechaniczne o bardzo wysokiej częstotliwości, powyżej 20 000
Hz. Dlatego w diagnostyce USG narządu ruchu niezwykle ważne, poza
doświadczeniem i bezwzględną znajomością anatomii przez badającego lekarza, jest
stosowanie dobrego aparatu ultrasonograficznego posiadającego liniową głowicę
pracującą w odpowiednim zakresie wysokiej częstotliwości.
Badania RTG wykorzystywane są głównie do oceny struktur kostnych w aspekcie
złamań. Na podstawowym zdjęciu RTG można również ocenić zmiany obrzękowe
struktur miękkotkankowych
MR jest doskonałym badaniem służącym do oceny powierzchownych i głęboko
położonych struktur narządu ruchu, niewidocznych w badaniu USG, np.: obrąbków
stawowych lub układów więzadłowych stawu ramiennego w zakresie takich struktur,
jak SGHL (superior glenohumeral ligament), MGHL (middle glenohumeral ligament)
lub IGHLC (inferior glenohumeral ligament complex), zmian w zakresie kręgosłupa i
ewentualnych dyskopatii lub zmian w obrębie stawów krzyżowo biodrowych lub
spojenia łonowego. Rezonansu magnetycznego nie można zalecać pacjentom z
wybranymi endoprotezami i elementami metalicznymi, które mogą zostać wyrwane
ze struktur kostnych przez silne stałe pole magnetyczne działające podczas badania.
Innym, często bagatelizowanym ograniczeniem utrudniającym lub uniemożliwiającym
wykonanie badania jest występująca u pacjenta klaustrofobia. Obecnie rezonans
magnetyczny stanowi złoty standard w diagnostyce obrazowej o profilu
diagnostycznym/profilaktycznym u asymptomatycznych pacjentów oraz u pacjentów
z dolegliwościami bólowymi.
Badanie tomografii komputerowej (TK) wykorzystuje promienie rentgenowskie w
dużo szerszym zakresie niż badanie RTG. Istotną różnicę stanowi w tym przypadku
wykorzystanie lamp rentgenowskich i dużej liczby detektorów poruszających się po
okręgu w tzw. gentrze oraz poruszającego się stołu, wykonującego ruch fazowy
przerywany (technika warstwowa) lub liniowy (technika spiralna). Badanie tomografii
komputerowej jest także czułym badaniem stosowanym do oceny struktur
obrąbkowych dużych stawów naszego ciała. Podobnie jak w rezonansie
magnetycznym do oceny uszkodzeń obrąbka stawowego wykorzystuje badanie z
podaniem środka kontrastowego do jamy stawowej, obrazując w ten sposób
jednoznacznie ewentualne uszkodzenie.
- Hypolordoza szyjna charakteryzuje się zmniejszeniem
charakterystycznej dla tego odcinka krzywizny uformowanej przez 7
kręgów. Patologiczne ułożenie kręgów zmienia biomechanikę stawów
międzykręgowych odcinka szyjnego, a to z kolei prowadzi do przeciążeń
krążków międzykręgowych. Odkształcenie to może powodować
drażnienie korzeni nerwowych wychodzących z kanału kręgowego i
nieprawidłowe unerwienie określonych części ciała z zaburzeniem
funkcji wegetatywnych włącznie. Dyskopatii szyjnej towarzyszą
najczęściej bóle karku i potylicy oraz ból promieniujący do kończyn
górnych i oraz górnej powierzchni pleców - badanie Bischoffa i Maign’a w odcinku piersiowym kręgosłupa
Hipermobilność uogólniona stawów – łagodna nadmierna ruchomość stawów
Stanowi najważniejszy objaw uogólnionego procesu patologicznego
dotyczącego tkanki łącznej człowieka, który w narządzie ruchu nosi nazwę
zespołu hipermobilności konstytucjonalnej. Hipermobilność uogólniona
stawów jest to zwiększona w stosunku do normy ruchomość stawów,
spowodowana wrodzoną wiotkością stabilizujących je torebek stawowych i
więzadeł. Hipermobilność, pomimo, że sama w sobie nie jest chorobą czy
stanem patologicznym narządu ruchu, może jednak powodować w nim
znaczące niekorzystne skutki. Stwarza warunki do występowania szkodliwych
przeciążeń nadruchomych stawów, jak i mięśniowo-stawowych reakcji
obronnych. Początkowo są to zablokowania czynnościowe i zmiany napięcia
mięśniowego, mające na celu ograniczenie nadmiernej ruchomości, a w
następnym etapie odczyny bólowe oraz zmiany zwyrodnieniowo-wytwórcze
krawędzi stawów lub trzonów kręgów, stabilizujące nadruchome segmenty.
Rozpoznanie uogólnionej hipermobilności jest możliwe za pomocą
opracowanych systemów testów. Niektóre z nich /np. system testów
Sachsego/ w praktyce mogą być przeprowadzone podczas każdego badania
narządu ruchu. W postępowaniu terapeutycznym stosuje się szereg zaleceń
dotyczących ćwiczeń stabilizujących, prawidłowego żywienia, postępowania
w życiu codziennym i profilaktyki zawodowej.
Punkt spustowy – teoria i poszukiwanie stref bólowych – Określenie punkt
spustowy (Trigger Point) powstało, żeby scharakteryzować znaczną bolesność
w obrębie sztywniejszego/twardszego punktu pasma mięśniowego. Przyczyną
tego prawdopodobnie jest dysfunkcja płytki motorycznej i zwiększone
wydzielanie acetylocholiny (Ach), co powoduje przewlekły skurcz sarkomerów.
Przyczynia się to lokalnie do upośledzonego krążenia, wskutek czego
występuje m.in. deficyt ATP, które potrzebne jest do rozkurczu sarkomerów,
dzięki aktywacji pompy wapniowej. Wzmożona bolesność wynika z obniżenia
pH i lokalnego wydzielania substancji prozapalnych (badanie J.Shah), które
powodują aktywację nocyceptorów i tzw. obwodową sensytyzację.
Źródło: Robert Gerwin. An expansion of Simons integrated hypothesis of trigger point formation.
Curr Pai n Headache Rep. 2004 Dec,8(6):468-75.